برای آشنایی با تاریخ ایران چه کتاب‌هایی بخوانیم؟

در مورد تاریخ ایران تاکنون دنیایی از کتاب در ایران و خارج از ایران منتشر شده است و شاید باورش سخت باشد که بخش اعظم کتاب‌های تاریخی مدرن در مورد ایران را خارجی‌ها و عمدتاً مورخان آلمانی، فرانسوی، انگلیسی، آمریکایی و روس نوشته‌اند.

همچنان کتاب‌های خارجی معتبر زیادی هستند که منتظر ترجمه شدن هستند. در واقع دنیایی از کتاب‌های معتبر و درجه یک تاریخی برای مخاطبان فارسی‌زبان غیر قابل دسترس هستند چون به زبان‌های دیگری نوشته‌ شده‌اند.

علاوه بر این در صد سال گذشته ما در داخل ایران شاهد ظهور مورخان درجه یک و بزرگی در سطح جهانی بوده‌ایم که از آن‌ها هم آثار تاریخی معتبری به یادگار باقی مانده است.

در این مقاله قصد دارم کتاب های معتبر تاریخی که یا به فارسی نوشته شده اند یا به فارسی ترجمه شده‌ اند و در داخل ایران به صورت نسخه چاپی یا دیجیتال (pdf) در دسترس هستند، به شما معرفی کنم.

توجه داشته باشید که رشته تخصصی من تاریخ باستان است اما با این حال کتاب های معتبر در مورد ایران پس از اسلام را هم به شما معرفی خواهم کرد.

تفاوت منبع با مأخذ چیست؟

ابتدا توجه داشته باشید که در علم تاریخ بین منبع و مأخذ تفاوت وجود دارد و در این مقاله من برخی مآخذ معتبر را در مورد تاریخ ایران از دوران باستان تا معاصر به شما معرفی می کنم. اما فرق منبع با مأخذ چیست؟

منبع تاریخی یعنی کتاب یا سندی که در گذشته نوشته شده است نه در دوران معاصر. مثلاً مجموعه کتاب‌های تواریخ هرودت «منبع» تاریخی برای دوره هخامنشی محسوب می‌شوند. این کتاب ها در دوره هخامنشیان به دست یک یونانی شهروند ایران به نام هرودت نوشته شده اند نه در زمان معاصر.

اما «مأخذ» تاریخی یعنی کتاب یا کتاب‌هایی که مورخان جدید یا مدرن با اتکا به منابع تاریخی نوشته‌اند. براین اساس مثلاً کتاب تاریخ امپراتوری پارس از کورش بزرگ تا اسکندر نوشته پیر بریان مورخ نامدار فرانسوی، یک مأخذ تاریخی محسوب می شود.

اگر رشته تخصصی شما تاریخ نیست یا پژوهشگر تاریخ نیستید، به هیچ عنوان نباید سراغ مطالعه منابع تاریخی بروید چون با احترام به شما، شما سواد و دانش کافی را جهت نقد و بررسی منابع تاریخی مورد نظر ندارید.

یعنی مثلاً اگر رشته تخصصی شما تاریخ نیست، به هیچ عنوان نباید به سراغ منبع مهمی مثل تاریخ طبری بروید چون شما مورخ یا تاریخ دان نیستید که بتوانید تشخیص دهید طبری در کدام روایت یا در کجاها دچار اشتباه یا لغزش شده است.

مورخان امروزی با مقایسه منابع تاریخی مختلف با یکدیگر و با استفاده از علوم دیگری همچون زبان شناسی، باستان شناسی و … این توانایی را دارند که منابع تاریخی را نقد و بررسی کنند. مثلاً یک مورخ و پژوهشگر تاریخ ایران باستان می تواند تشخیص دهد که کدام روایت هرودت درست است و کدام نادرست.

بنابراین خواندن منابع تاریخی کار مورخان امروزی است و مخاطب عام یعنی کسانی که رشته تخصصی ایشان تاریخ نیست، باید به آثار و کتاب های مورخان جدید رجوع کنند. در واقع مورخان مدرن و امروزی پل ارتباطی اصلی بین منابع تاریخی کهن و مردم امروزی هستند.

از آنجا که این مقاله هم برای مخاطب عام نوشته شده است، در ادامه من تنها برخی از مآخذ معتبر را برای مطالعه تاریخ ایران به خوانندگان پیشنهاد می کنم. توجه داشته باشید که کتاب هایی که در ادامه معرفی می شوند، تنها قطره ای از دریای اطلاعات و کتاب هایی هستند که در مورد تاریخ ایران منتشر شده اند.

در واقع هدف از این مقاله این است تا شما به عنوان کسی که صرفاً به تاریخ ایران علاقه مند هستید اما در این حوزه متخصص نیستید، بتوانید برای شروع از برخی کتاب های معتبر مطالعه تاریخ ایران را آغاز کنید. فراموش نکنید که مطالعه درست تاریخ ایران بر هر ایرانی واجب است چون تحریف تاریخ همیشه منجر به فاجعه می شود.

ملتی که تاریخ خود را نداند، محکوم به تکرار اشتباهات و شکست های گذشته است و سرش کلاه می رود. بنابراین بسیار مهم است تا شما تاریخ ایران را از «مآخذ» درست مطالعه کنید. به ویژه اینکه امروزه در فضای مجازی انبوهی از اطلاعات زرد ناتاریخی در مورد تاریخ ایران در حال انتشار است.

کتاب‌های معتبر برای مطالعه کل تاریخ ایران

برخی کتاب ها یا مجموعه کتاب ها هستند که به طور خلاصه یا به طور مفصل به کل تاریخ ایران از دوران باستان تا معاصر پرداخته اند. با خرید این کتاب ها یا مجموعه ها شما می توانید به مآخذ قابل اعتمادی در مورد تاریخ ایران دسترسی داشته باشید.

تاریخ ایران کمبریج

مهم‌ترین، تخصصی‌ترین و بهترین مجموعه کتابی که تاکنون در مورد کل تاریخ ایران منتشر شده است، مجموعه تاریخ ایران کمبریج است که همانطور که از عنوانش پیداست، از طرف دانشگاه بسیار معتبر کمبریج انگلستان منتشر شده است و خوشبختانه به فارسی هم ترجمه شده است.

ارزش این مجموعه فقط به اینکه از طرف دانشگاه درجه یکی مثل کمبریج منتشر شده است نمی باشد. این کتاب به دست ده ها مورخ درجه یک از سراسر دنیا نوشته شده است که هر کدام در مورد دوره هایی که در آن تخصص داشته اند، فصلی بر این کتاب نوشته اند.

به عبارت دیگر، این مجموعه به دست یک مورخ نوشته نشده است. بلکه هر فصل آن به دست کسی نوشته شده است که در مورد آن دوره متخصص بوده است.

مثلاً تاریخ سیاسی دوره هخامنشی را فلان مورخ نوشته است که به طور تخصصی در مورد هخامنشیان کار می کرده است و تاریخ سیاسی دوره ساسانی به دست یک مورخ متخصص دیگر نوشته شده است.

به همین خاطر مجموعه تاریخ ایران کمبریج از آن مجموعه‌هایی است که حتماً دانشجویان و پژوهشگران تاریخ باید از آن استفاده کنند. همچنین افراد معمولی یا مخاطبان عام هم می توانند از این کتاب استفاده کنند و خیالشان راحت باشد که دارند حاصل تحقیق بهترین مورخان جهان را می خوانند.

یک مزیت خوب این مجموعه این است که شما برای مطالعه آن لازم نیست حتماً تمامی جلدهایش را تهیه کنید و می توانید بر اساس علاقه خود جلدهای مختلف را جداگانه تهیه و مطالعه کنید. مثلاً کسی که می خواهد در مورد تاریخ ایران از حمله عرب ها تا دوره سلجوقی تحقیق کند، می تواند فقط جلد چهارم این مجموعه را بخواند.

تاریخ جامع ایران

به طور مشابه، مجموعه تاریخ جامع ایران به کل تاریخ ایران از دوره باستان تا سقوط قاجار در 20 جلد می پردازد (این مجموعه شامل دوره های پهلوی و جمهوری اسلامی نیست). این مجموعه بزرگ‌ترین مجموعه کتابی است که تاکنون در تاریخ ایران در مورد تاریخ ایران در داخل ایران منتشر شده است.

حدود 170 مورخ عمدتاً ایرانی در نوشتن این مجموعه نقش داشتند و از نظر حجم مطالب بسیار بزرگ تر از تاریخ ایران کمبریج است. ناشر این مجموعه بنیاد دائره المعارف اسلامی داخل ایران می باشد. اما به هیچ عنوان فکر نکنید که چون این مجموعه در داخل ایران چاپ شده است، ارزش خواندن ندارد یا مطالب تاریخی در آن سانسور یا تحریف شده اند.

مجموعه تاریخ جامع ایران از هر نظر هم به پژوهشگران تاریخ و هم علاقه مندان غیر متخصص توصیه می شود. همچون مجموعه تاریخ ایران کمبریج، شما می توانید متناسب با دوره مورد نظر خود جلد خاصی از آن را تهیه و مطالعه کنید.

تاریخ ایران آکسفورد

کتاب تاریخ ایران آکسفورد نیز به طرز مشابهی به بررسی تاریخ ایران از دوران باستان تا معاصر می پردازد و خوشبختانه به فارسی هم ترجمه شده است. اما این کتاب تک جلدی است و کل تاریخ ایران را خیلی فشرده و خلاصه در یک جلد روایت می کند.

اگر شما از آن دسته افراد کم حوصله ای هستید که زمان یا حوصله خواندن مجموعه های چند جلدی تاریخ ایران کمبریج یا تاریخ جامع ایران را ندارید، تاریخ ایران آکسفورد گزینه بسیار مناسبی است.

این کتاب از طرف دانشگاه معتبر آکسفورد انگلستان منتشر شده است و مورخان متعدد ایرانی و خارجی هر کدام در مورد دوره های مختلف تاریخ ایران در آن قلم فرسایی کرده اند.

ایراد بزرگ تاریخ ایران آکسفورد، خلاصه و فشرده بودن مطالب آن است. مثلاً این کتاب در مورد بسیاری از دولت های و حکومت های ایران در قرون وسطی از جمله اسماعیلیه حرف زیادی برای گفتن ندارد و فقط بر نکات خاصی متمرکز است.

البته فشرده بودن این کتاب می تواند از یک نظر یک مزیت هم باشد. همانطور که پیش تر گفته شد، افرادی که وقت و حوصله خواندن کتاب های قطور چند جلدی را ندارند، می توانند با خواندن همین کتاب اطلاعات بسیار مفیدی کسب کنند.

تاریخ کامل ایران

کتاب تاریخ کامل ایران نوشته حسن پیرنیا و عباس اقبال آشتیانی و محمد حسن بهنام فر هم از دیگر معروف ترین کتاب هایی است که به طور کامل تاریخ ایران را پوشش می دهد.

این کتاب معتبر است اما برخی از مطالب آن اکنون منسوخ شده اند چون نویسندگان اصلی آن یعنی حسن پیرنیا و عباس اقبال آشتیانی مطالبشان را خیلی سال پیش نوشته اند. همچنین بخش تاریخ معاصر این کتاب به ویژه دوره پهلوی آن چندان قابل اتکا نیست.

بنابراین به دلیل قدیمی بودن بیشتر مطالب این کتاب لازم است که حتما کتاب های جدیدتری مثل تاریخ ایران آکسفورد را در کنار آن مطالعه کنید.

لازم به ذکر است که هم حسن پیرنیا و هم عباس اقبال آشتیانی از بهترین مورخان دوران معاصر بودند و در زمان خودشان در سطح جهانی مطالبشان خواننده داشت. اما از زمان آن ها تا به امروز کشفیات تاریخی متعددی به دست آمده است. نگاه مورخان امروزه به تاریخ ایران تفاوت های زیادی با زمان این بزرگواران کرده است.

فراموش نکنید که تاریخ یک علم پویا و دینامیک است که مدام با کشفیات جدید و روش شناسی ها و خوانش های جدید دچار تغییر و تحول می شود. بنابراین هر چه کتاب تاریخی که می خوانید «جدیدتر» باشد، یعنی مطالب آن به‌روزتر است و در در نتیجه بهتر است.

کتاب های معتبر برای مطالعه تاریخ ایران باستان

ابتدا توجه داشته باشید که منظور از تاریخ ایران در دوران باستان، تاریخ ایران از کهن‌ترین ادوار تا سقوط ساسانیان است.

این مقطع از تاریخ ایران پر افتخار ترین دوره از نظر تاریخ سیاسی است چراکه قدرتمندترین و بزرگ‌ترین حکومت‌های تاریخ ایران در این دوره ظهور کردند.

ایران از آغاز تا اسلام

یکی از بهترین کتاب ها برای مطالعه تاریخ ایران باستان، کتاب ایران از آغاز تا اسلام تألیف رومن گیرشمن می باشد که به دست توانمند مرحوم استاد محمد معین نیز به فارسی ترجمه شده است.

رومن گیرشمن از بزرگ ترین باستان شناسان دنیا در زمان خودش بود که در محوطه های تاریخی متعددی در ایران از استان فارس گرفته تا خوزستان و کرمانشاه کار کرده بود.

گیرشمن فرد بسیار باسوادی بود و با وجود اینکه سال هاست از انتشار کتابش می گذرد، همچنان این اثر حرف های زیادی برای گفتن دارد و در بسیاری از موارد اعتبار خود را حفظ کرده است.

توجه داشته باشید که این کتاب نخستین بار در سال 1951 میلادی منتشر شده است و از آن زمان تا به امروز کشفیات مهم دیگری در ایران رخ داده است که در این کتاب به آن ها اشاره نشده است. بنابراین کتاب گیرشمن باید حتماً در کنار کتاب های جدیدتر مطالعه شود.

از آنجا که گیرشمن باستان شناس بود، کتابش را بر اساس کشفیات مادی باستان شناسی نوشته است و به ویژه برای علاقه مندان به تاریخ هنر و معماری در ایران باستان مناسب است.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

تاریخ مردم ایران جلد اول

یکی دیگر از کتاب های خوب، معتبر، جالب و البته متفاوت در مورد ایران باستان، جلد نخست کتاب تاریخ مردم ایران نوشته مرحوم استاد عبدالحسین زرین کوب می باشد.

استاد عبدالحسین زرین کوب از مورخان به نام و مشهور دوران معاصر است که با وجود گذشت سال ها از مرگشان، همچنان از شهرت به سزایی در داخل ایران برخوردار هستند.

ویژگی برجسته مرحوم عبدالحسین زرین کوب این بود که علاوه بر تسلط بر تاریخ، ادبیات هم می دانستند. در واقع ایشان یک مورخ ادیب بودند که قلم و نثر ایشان هر مخاطبی را جذب می کند. به همین خاطر تمامی آثار ایشان خواندنی است.

ویژگی منحصر به فرد کتاب تاریخ مردم ایران این است که نگاه «از پایین به بالا» به تاریخ ایران دارد. همانطور که از عنوان کتاب پیداست، تمرکز این کتاب بر زندگی روزمره و مردم عادی است. به همین خاطر از نظر تاریخ اجتماعی این کتاب بسیار مناسب است.

مطالعه این کتاب باعث می شود تا خوانندگان اطلاعات ارزشمندی در خصوص شیوه زندگی مردم، دین، فرهنگ، آرزوها، امیدها و نگرانی های مردم ایران در دوران باستان کسب کنند.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

دنیای گمشده ایلام

کتاب دنیای گمشده ایلام نوشته مورخ و باستان شناس بزرگ آلمانی والتر هینس یکی از بهترین و معتبرترین کتاب هایی است که هم متخصصان و هم علاقه مندان به تاریخ می توانند در مورد تمدن ایلام باستان مطالعه کنند.

این کتاب خوشبختانه به فارسی ترجمه شده است و سال هاست که به عنوان یک کتاب مرجع به دانشجویان تاریخ در ایران تدریس داده می شود.

والتر هینتس در این کتاب به جنبه های مختلف تمدن ایلام باستان، از تاریخ سیاسی گرفته تا دین و فرهنگ و هنر و معماری و علم آن پرداخته است.

متأسفانه اکثر ایرانیان امروزه بدون مطالعه کافی تاریخ ایلام تاریخ ایران را از مادی ها یا هخامنشیان شروع به خواندن می کنند این در حالی است که ایلامی ها تأثیر به سزایی بر تاریخ ایران و به ویژه بر هخامنشیان گذاشتند. امروز در محافظ دانشگاهی آشنایی با تاریخ ایلام برای مطالعه ایرانِ هخامنشی یک ضرورت است.

مطالعات ایلام شناسی در سال های اخیر پیشرفت های قابل توجهی داشته است و در 20 سال اخیر به ویژه کتاب های بسیار خوبی در خارج از ایران در این باره منتشر شده اند که متاسفانه هنوز به فارسی ترجمه نشده اند. از آنجا که کتاب دنیای گمشده ایلام کمی قدیمی شده است، مطالعه مآخذ جدیدتر در کنار آن ضروری است.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

تاریخ ماد دیاکونوف

کتاب تاریخ ماد اثر ایگور میخائیلوویچ دیاکونوف مورخ و خاورشناس برجسته روس، بدون شک یکی از معتبرترین و علمی‌ترین منابع برای مطالعه درباره تاریخ دوران ماد است. این کتاب به عنوان یک اثر پایه‌ای، تحول عظیمی در مطالعات مربوط به ایران باستان ایجاد کرد.

بزرگ‌ترین نقطه قوت کتاب، روش‌شناسی علمی و دقیق دیاکونوف است. او برای نگارش این کتاب، به طور گسترده و انتقادی به همه منابع موجود شامل منابع آشوری، یونانی، هخامنشی و … رجوع کرد.

از آنجا که از انتشار این کتاب بیش از 60 سال می گذرد، خوانندگان باید در کنار آن حتماً مآخذ جدیدتر را هم مطالعه کنند. بااین حال این اثر دیاکونوف همچنان بزرگ ترین کتابی است که تاکنون در مورد مادی های باستان منتشر شده است.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

تاریخ امپراتوری هخامنشیان از کورش تا اسکندر

هر کسی که می خواهد به طور تخصصی یا عمومی در مورد دوره هخامنشی اطلاعات معتبر و مفید کسب کند، باید و حتماً کتاب تاریخ امپراتوری هخامنشیان از کورش تا اسکندر را بخواند. نویسنده این کتاب مورخ بزرگ فرانسوی پیر بریان است که مطالعات هخامنشی‌شناسی را در نیمه دوم سده بیستم میلادی متحول کرد.

هخامنشی‌شناسی یک حوزه بسیار تخصصی و دشوار در مطالعات تاریخ ایران باستان است چراکه مورخی که می خواهد در این حوزه کار کند باید به زبان های باستانی دشواری مثل آرامی، اکدی، یونانی و فارسی باستان تسلط داشته باشد.

پیر بریان در این کتاب تقریباً دو هزار صفحه ای سعی کرده است به جنبه های مختلف دوره هخامنشی بپردازد. او نه فقط به تحولات داخل ایران در زمان هخامنشیان، بلکه به دیگر سرزمین های تحت فرمان شاهان هخامنشی هم می پردازد.

خوشبختانه در ایران ترجمه خوبی از این کتاب از طرف مرحوم استاد مهدی سمسار در دو جلد منتشر شده است اما به دانشجویان و پژوهشگران تخصصی تاریخ توصیه می شود که به نسخه اصلی فرانسوی کتاب پیر بریان رجوع کنند.

کتاب پیر بریان همچنین به نسبت جدید است و نویسنده آن از جدیدترین کاوش های باستان شناسی در کشورهای مختلفی که قبلاً بخشی از قلمرو هخامنشیان بوده اند، استفاده کرده است. این کتاب آنقدر فوق العاده است که حالا حالاها تاریخ انقضا نخواهد داشت.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

لازم به ذکر است که از پیر بریان کتاب های مهم دیگری هم در داخل ایران در مورد دوره هخامنشی ترجمه شده است. از جمله کتاب بسیار مهم داریوش در سایه اسکندر که به سرگذشت آخرین شاهنشاه هخامنشی می پردازد.

کتاب داریوش در سایه اسکندر را قبلاً در کانال یوتیوب ناگفته های تاریخ نقد و بررسی کرده ام. جهت ملاحظه نقد و بررسی این کتاب از اینجا اقدام کنید.

افسانه استر و مردخای

این کتاب به بررسی بحث جنجالی روابط بین هخامنشیان و یهودیان می پردازد. اگرچه تمرکز اصلی کتاب بر جشن پوریم است، اما روابط هخامنشیان و یهودیان را هم در چارچوب بزرگ تری مطالعه می کند.

کتاب افسانه استر و مردخای نشان می دهد که رابطه خاصی بین شاهان هخامنشی و یهودیان وجود نداشته است و همچنین ماجرای کشتار ده هزار ایرانی به دست یهودیان در زمان خشایارشا دروغی است بزرگ.

نسخه چاپی این کتاب را می‌توانید از اینجا سفارش داده و مطالعه کنید.

شاهنشاهی اشکانی

کتاب شاهنشاهی اشکانی اثر پروفسور یوزف ولسکی مورخ برجسته لهستانی، یکی از مهم‌ترین و اثرگذارترین آثار در زمینه مطالعه تاریخ اشکانیان محسوب می‌شود. ولسکی از پیشگامان نگاهی نو به این دوره از تاریخ ایران بود.

بزرگ‌ترین نقطه قوت کتاب، نقد بنیادین ولسکی به نگرش یونانی‌محور حاکم بر تاریخ‌نگاری اشکانیان است. او به درستی استدلال می‌کند که تاریخ اشکانیان را عمدتاً دشمنانشان (یونانیان و رومیان) نوشته‌اند و این روایات مملو از تعصب و تحریف است.

ولسکی در این کتاب سعی می کند با کنار زدن این پرده، هویت کاملاً ایرانی شاهنشاهی اشکانی را برجسته کند. او برای اثبات نظریات خود، به طور گسترده از سکه‌شناسی و همچنین منابع میانرودانی و الواح اقتصادی بهره برده است و کمتر به روایات مغرضانه رومی‌ها تکیه کرده است.

هر وقت کسی از من در مورد کتاب خوبی برای مطالعه دوره اشکانی سوال می پرسد، من اول از همه همین کتاب را پیشنهاد می کنم که خوشبختانه به دست مرحوم استاد مرتضی ثاقب فر به فارسی هم ترجمه شده است.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

امپراتوری اشکانی و اسناد و منابع آن

کتاب امپراتوری اشکانی و اسناد و منابع آن نوشته یوزف ویزهوفر مورخ سرشناس آلمانی است که همانگونه که از عنوانش پیداست، بر منابع و اسناد مربوط به دوره اشکانی تمرکز دارد.

از آنجا که تمرکز کتاب بر اسناد و منابع متنوع و متأسفانه اندک مربوط به دوره اشکانی است، این کتاب ممکن است چندان مورد پسند مخاطبان عام قرار نگیرد، با این حال اگر کسی علاقه داشته باشد که در مورد اسناد و منابع دوره اشکانی تحقیق کند، این کتاب می تواند آغاز خوبی باشد.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

مبانی تاریخ پارت

کتاب مبانی تاریخ پارت نوشته کلاوس شیپمن مورخ نامدار آلمانی یکی از بهترین کتاب هایی است که تاکنون در مورد اشکانیان منتشر شده است که با وجود گذشت سال ها از زمان انتشار آن همچنان کتاب بسیار خوبی است.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

ایران در زمان ساسانیان

یکی از قدیمی ترین و شناخته شده ترین کتاب های مدرن و جامع در مورد ساسانیان کتاب ایران در زمان ساسانیان تألیف آرتور امانوئل کریستن سن مورخ دانمارکی است. این کتاب که حدود یک صد سال از زمان انتشار آن می گذرد، در زمان خودش بهترین و کامل ترین اثری بود که تا آن زمان در مورد ساسانیان منتشر می شد.

سال ها همین کتاب مرجعی برای تمامی ساسانی‌شناسان در ایران و جهان بود اما امروزه دیگر کمی کهنه شده است. مطالعه این کتاب را تنها در صورتی به خوانندگان توصیه می کنیم که در کنار آن کتاب های جدیدتر را هم در مورد ساسانیان مطالعه کنند.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

ایرانشهر بر مبنای جغرافیای موسی خورنی

موسی خورنی از جمله مورخان و جغرافیادانان نامدار ارمنی در سده پنجم میلادی بود که در آثارش اطلاعات بسیار مفیدی در مورد ایرانشهر ساسانی و جغرافیای آن یافت می شود.

یوزف مارکوارت مورخ و شرق شناس نامدار آلمانی در کتاب خود تحت عنوان ایرانشهر بر مبنای جغرافیای موسی خورنی، به نقد و بررسی کتاب جغرافیای موسی خورنی در مورد ایرانشهر یا ایران در زمان ساسانیان پرداخته است.

این کتاب از آن دست کتاب هایی است که مطالعه اش را به ویژه به علاقه مندان به جغرافیای تاریخی توصیه می کنم و با وجود گذشت صد سال از زمان انتشار آن همچنان یک مأخذ خوب در این زمینه به شمار می رود.

همچون دیگر مآخذ خوب و نسبتاً قدیمی، این کتاب را هم باید حتماً در سایه آثار جدیدتر خواند و به هیچ عنوان به تنهایی به آن اتکا نکرد.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

سقوط ساسانیان

کتاب سقوط ساسانیان در واقع بر مبنای رساله دکتری پروفسوری تورج دریایی است که در حال حاضر بزرگ ترین ساسانی شناس دنیا محسوب می شود. این اثر به آخرین سال های حکومت ساسانیان و به ویژه وضعیت ایالت پهناور پارس در آن می پردازد.

سقوط ساسانیان و ورود اسلام به ایران به اعتقاد بسیاری از مورخان مهم ترین رویداد تاریخ ایران محسوب می شود و همچنان برای خیلی ها سوال است که چگونه اعراب مسلمان موفق به شکست ساسانیانی شدند که آن همه قدرتمند بودند.

دریایی در این کتاب با بررسی دقیق اوضاع داخلی ایران نشان می دهد که چگونه ناآرامی های داخل ایرانشهر به علاوه تجاوزات نیروهای خارجی سرانجام منجر به سقوط ساسانیان شد.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

شاهنشاهی ساسانی

شاهنشاهی ساسانی یکی دیگر از آثار مهم تورج دریایی در مورد دوره ساسانی است و جایگزین بسیار خوبی برای کتاب شاهنشاهی ساسانیان کریستن سن محسوب می شود چون به نسبت جدیدتر است و شصت سال بعد از کتاب مذکور منتشر شده است.

دریایی در این کتاب با تکیه بر جدیدترین یافته های باستان شناسی و تحقیقات مدرن تا آن زمان، به جنبه های مختلف دوره ساسانی از تاریخ سیاسی گرفته تا دین، زبان، فرهنگ و اجتماع پرداخته است.

این کتاب در واقع نوعی تاریخ تمدن ایران در دوره ساسانی است و مطالعه آن بر هر کسی که می خواهد دوره ساسانی را بشناسد، واجب است.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

ایران و ترکان در زمان ساسانیان

کتاب ایران و ترکان در زمان ساسانیان نوشته مرحوم عنایت الله رضا یکی دیگر از کتاب های جالب توجه در مورد دوره ساسانی است.

چنانکه از عنوان کتاب بر می آید، تمرکز آن بر روابط ایران و گوک ترک ها در اواخر دوره ساسانی است. این کتاب می تواند تصویر روشنی از سیر مهاجرت اقوام ترک از آلتای به ایران و غرب آسیا ترسیم کند.

این کتاب را می توانید از اینجا در داخل سایت به صورت رایگان دریافت کنید.

خودای‌نامگ: کتاب شاهان فارسی‌میانه

این کتاب به بررسی تأثیر تاریخ‌نگاری دوره ساسانی بر تمدن اسلامی و شکل‌گیری ادبیات فارسی می‌پردازد.

نویسنده کتاب یاکو همین-آنتیلا که خود اسلام‌شناسی برجسته بود، استدلال می‌کند که ادبیات فارسی پس از اسلام در واقع تداوم همان سنت غنی دوره ساسانی بوده است.

از جمله مباحث مهم این کتاب، تحلیل علل نابودی بخش عظیمی از میراث مکتوب ایران باستان و معرفی ده‌ها اثر تاریخی از آن دوره است.

این اثر با زبانی روان و توضیحات کمکی مترجم در پاورقی‌ها، برای خواننده غیرمتخصص نیز قابل استفاده است.

نسخه چاپی این کتاب را می‌توانید از اینجا و نسخه پی دی اف آن را از اینجا در داخل سایت سفارش داده و مطالعه کنید.

کتاب‌ های معتبر برای مطالعه تاریخ ایران در قرون وسطی

ابتدا توجه داشته باشید که منظور از تاریخ ایران در قرون وسطی، تاریخ ایران از سقوط ساسانیان تا برآمدن صفویان است.

این مقطع از تاریخ ایران پرآشوب‌ترین دوره از نظر تاریخ سیاسی است چراکه ده ها خاندان و سلسله و حکومت ظهور و سقوط کردند.

تاریخ مردم ایران جلد دوم

در قسمت قبل به معرفی جلد نخست این کتاب از مرحوم استاد عبدالحسین زرین کوب پرداختیم.

جلد دوم این کتاب با همان سبک به تاریخ اجتماعی ایران از سقوط ساسانیان تا سقوط آل بویه می پردازد.

مطالعه این کتاب باعث می شود تا خوانندگان اطلاعات ارزشمندی در خصوص شیوه زندگی مردم، دین، فرهنگ، آرزوها، امیدها و نگرانی های مردم ایران در اوایل دوران پس از اسلام کسب کنند.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

ایران در قرون نخستین اسلامی

برتولد اشپولر مورخ نامدار ایرانی یکی از بزرگ‌ترین متخصصان تاریخ ایران در قرون وسطی محسوب می‌شد. او کتاب ها و مقالات متعددی در مورد تاریخ ایران در سده های میانی منتشر کرد که کتاب ایران در قرون نخستین اسلامی یکی از مهم ترین های آن هاست.

این کتاب در دو جلد به فارسی ترجمه شده است. جلد نخست تاریخ سیاسی است و جلد دوم بر تاریخ اجتماعی ایران تمرکز دارد. این کتاب تاریخ ایران را از سقوط ساسانیان تا ظهور سلجوقیان پوشش می دهد.

اشپولر در این کتاب همچنین به بررسی اجمالی وضعیت ایرانِ ساسانی به ویژه اواخر آن می پردازد. در واقع خوانندگان جهت مطالعه تاریخ ایران در قرون وسطی چاره ای جز شناخت عمیق ایرانِ ساسانی ندارند.

این کتاب علاوه بر تاریخ ایران، به نوعی تاریخ جهان اسلام نیز به شمار می رود چون مسلمانان ایرانی و حتی غیر مسلمانان ایرانی تاثیر به سزایی بر تاریخ جهان اسلام در این دوره گذاشتند.

از آنجا که این کتاب در حال حاضر تا حدودی قدیمی شده است، مطالعه آثار جدیدتر در کنار آن در مورد این دوره ضروری است. کتاب در زمان خودش از بهترین آثار دنیا بود و همچنان برای دانشجویان تاریخ یک مرجع مهم به شمار می رود.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

زیدیه در ایران

همانطور که در کتاب فرمانروایان کوهستان مفصل توضیح داده ام، پیش از اینکه در طی دوره صفویان مذهب شیعه دوازده امامی به مذهب بیشتر مردم ایران تبدیل شود، بیشتر شیعیان در ایران یا اسماعیلی بودند یا زیدی.

دکتر محمد کاظم رحمتی مورخ ایرانی در کتاب زیدیه در ایران به بررسی تاریخ زیدیان در ایران پرداخته است. این کتاب از آن دسته کتاب هایی است که پیوند تاریخ اسلام و ایران را در قرون وسطی نشان می دهد.

در برخی حوزه ها مطالعه تاریخ ایران بدون مطالعه تاریخ اسلام و برعکس مطالعه تاریخ اسلام بدون مطالعه تاریخ ایران میسر نیست.

در مورد زیدیان، این کتاب حتی پیوند تاریخ ایران را با زیدیان یمن و گروه حوثی ها نشان می دهد و ثابت می کند که چقدر مطالعه تاریخ در درک تحولات امروز اهمیت دارد.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

دو قرن سکوت

کمتر ایرانی است که نام کتاب دو قرن سکوت را نشنیده باشد. این کتاب بر تاریخ ایران از سقوط ساسانیان تا برآمدن طاهریان متمرکز است.

با وجود محبوبیت زیاد این کتاب حتی تا به امروز، اما برخی از مطالب آن دیگر منسوخ شده اند و نیاز به بازبینی دارند.

من در مقاله دیگری در سایت به نقد و بررسی کتاب دو قرن سکوت پرداخته ام. مقاله مذکور را از اینجا مطالعه کنید. خواندن این مقاله از آن جهت اهمیت دارد که مطالبی که دیگر از دو قرن سکوت قابل اتکا نیستند را به شما معرفی می کند.

همچنین چاپ اول دو قرن سکوت را هم می توانید از اینجا در داخل سایت رایگان بارگیری و مطالعه کنید.

مرحوم عبدالحسین زرین کوب بعد از چاپ اول دو قرن سکوت در چاپ های بعدی تغییراتی در مطالب کتاب ایجاد کرد بنابراین حتماً به چاپ اول دو قرن سکوت اکتفا نکنید.

تاریخ آل بویه

خاندان دیلمی بویه نه تنها به دلیل شیعه بودن در تاریخ اسلام جایگاه ویژه‌ای دارند، بلکه به دلیل فتح بغداد و زیر سلطه قرار دادن خلفای عباسی هم در تاریخ ایران خوشنام هستند.

مرحوم علی اصغر فقیهی از مورخان نامدار ایران در دوران معاصر در کتاب تاریخ آل بویه به مطالعه این حکومت مهم پرداخته است.

مرحوم علی اصغر فقیهی همچنین کتاب مهمی تحت عنوان شاهنشاهی عضدالدوله فقط در مورد شاهنشاه نامدار بویی یعنی عضدالدوله نوشته‌اند که مهم‌ترین و کامل‌ترین کتابی است که تاکنون در مورد این پادشاه مهم و کمتر شناخته شده منتشر شده است. در این کتاب هم اطلاعات مفیدی در مورد خاندان بویه به طور کلی یافت می‌شود.

بابک خرمدین: دلاور آذربایجان

مرحوم استاد سعید نفیسی در کتاب بابک خرمدین: دلاور آذربایجان به مطالعه زندگی بابک به طور خاص و جنبش خرمدینان به طور کلی پرداخته است. این کتاب با وجود قدیمی بودن همچنان تخصصی‌ترین اثری است که یک پژوهشگر ایرانی به طور اختصاصی در مورد بابک خرمدین نوشته است.

اگرچه خرمدینان آنقدر تشکیلات منسجمی نداشتند که بتوان آن ها را یک دولت یا حکومت مستقل به شمار آورد، اما قیام آن ها تأثیر به سزایی بر تاریخ ایران در قرون وسطی گذاشت و چنانکه در کتاب فرمانروایان کوهستان توضیح داده‌ام، خرمدینان الهام‌بخش بسیاری از دیگر گروه ها و فرقه های مخالف خلفای عباسی شدند.

این کتاب را هم می‌توانید از اینجا در داخل سایت رایگان بارگیری و مطالعه کنید.

تاریخ غزنویان

کتاب تاریخ غزنویان نوشته کلیفورد ادموند باسورث یکی از بهترین کتاب ها برای مطالعه دوره غزنوی است.

مورخ انگلیسی در این کتاب به بررسی حکومت غزنویان پرداخته است که نقش ایشان چندان در تاریخ ایران شناخته شده نیست.

این کتاب می تواند مأخذ بسیار خوبی برای مطالعه حاکمیت سلسله های ترک تبار بر ایران باشد. باسورث در این کتاب نشان می دهد که غزنویان چگونه به عنوان نخستین حاکمان ترک تبار ایران زمین، برای خود مشروعیت کسب می کردند.

این کتاب و کتاب های مشابه این روزها به ویژه از آن جهت اهمیت دارند که جریان ایران ستیز پان ترکیسم با قدرت به دنبال تحریف تعامل سلسله های ترک تبار با مردم ایران در قرون وسطی است.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

سلجوقیان

دکتر ملیحه ستارزاده در کتاب سلجوقیان به مطالعه یکی از مهم‌ترین و قوی‌ترین حکومت‌های تاریخ ایران پرداخته‌اند.

متأسفانه به دلیل ترک تبار بودن سلسله سلجوقیان و نیز گرایشات امت گرایانه اسلامی فرمانروایان این حکومت، در داخل ایران برخی این حکومت را غیر ایرانی یا حتی ایران ستیز تصور می کنند. این در حالی است که سلجوقیان فرزندان زمانۀ خویش بودند.

در زمانۀ سلجوقیان مفاهیم ملیت و ملی گرایی به شکلی که امروز می شناسیم برجسته نبود و دین و مذهب مهم ترین شاخص هویت افراد به شمار می رفت. بااین وجود سلجوقیان زبان رسمی خود را فارسی انتخاب کردند و این زبان را از آناتولی تا هند گسترش دادند.

دکتر ستارزاده در این کتاب تصور شما را از سلجوقیان تغییر می دهد و نشان می دهد که چگونه باید این حکومت را در بستر تاریخ ایران مطالعه کرد.

خود من نیز در کتاب فرمانروایان کوهستان مفصل در مورد سلجوقیان و همچنین روند «ایرانی شدن» آن ها توضیح داده ام.

فرمانروایان کوهستان

موضوع کتاب فرمانروایان کوهستان مطالعه دولت نزاریان یا باطنی ها یا حشاشین در ایران است. در بسیاری از کتاب ها به نزاریان یا اسماعیلیان همواره به عنوان فرقه ای زیر زمینی و مخوف نگاه شده است، این در حالی است که آن ها در دوران موسوم به الموت یک دولت واقعی به شمار می رفتند.

بنیان گذار دولت نزاریان حسن صباح داعی بزرگ اسماعیلی در ایران بود. او همان کسی است که گروه مخوف فداییان را تأسیس کرد. گروهی که دست به قتل مخالفان اسماعیلیه می زد.

فداییان باطنی از گذشته تا به امروز الهام بخش بسیاری از افسانه ها و آثار هنری بوده اند. از شخصیت رأس الغول در کامیک های بتمن گرفته تا بازی معروف کیش قاتل یا Assassins Creed و همچنین سریال مصری حشاشین.

اما کتاب فرمانروایان کوهستان تنها در مورد حسن صباح نیست و به زندگی و کارنامه دیگر رهبران حشاشین نیز می پردازد.

جهت سفارش این کتاب می توانید از اینجا اقدام کنید.

تاریخ خوارزمشاهیان

کتاب تاریخ خوارزمشاهیان نوشته دکتر الله یار خلعتبری و دکتر محبوبه اشرفی از جمله مآخذ مناسب جهت آشنایی با دوره خوارزمشاهی است.

در مورد خوارزمشاهیان به طور تخصصی پژوهش های خیلی کمی انجام شده است و نام این حکومت بین سلجوقیان و ایلخانان به نوعی گم شده است.

با این حال کتاب تاریخ خوارزمشاهیان تا حدودی این کمبود را به ویژه در داخل ایران جبران کرده است.

مغولان و حکومت ایلخانی در ایران

استاد شیرین بیانی یکی از بهترین مورخان زن ایرانی در دوران معاصر هستند که در کتاب مغولان و حکومت ایلخانی در ایران به بررسی و مطالعه یکی از مهم‌ترین حکومت‌های تاریخ ایران پرداخته اند.

نام مغولان در ایران با قتل و غارت و ویرانی پیوند خورده است اما ایلخانان در ایران خیلی زود تحت تأثیر فرهنگ ایرانی، آداب و رسوم و خُلق و خوی ایرانیان قرار گرفتند، البته مغولان هم تأثیراتی بر فرهنگ ایران گذاشتند که بیشتر منفی بوده است.

در این کتاب استاد شیرین بیانی همچنین مفصل به ارتباط بین مغولان و اقوام ترک پرداخته‌اند. در واقع روند گسترش زبان ترکی در آذربایجان و غرب ایران از زمانی شدت گرفت که ایلخانان شهرهایی مثل سلطانیه و تبریز را در آذربایجان پایتخت قرار دادند.

مطالعه این کتاب و همچنین کتاب های مشابه به ویژه به هم میهنان ترک زبان توصیه می شود؛ چه آن‌هایی که خود را ترک واقعی می دانند و چه افرادی که خود را از غیر ترک هایی که به مرور زبانشان به ترکی تغییر پیدا کرده است قلمداد می کنند.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

تاریخ مغول از چنگیز تا تشکیل دولت تیموری

کتاب تاریخ مغول از چنگیزخان تا تشکیل دولت تیموری یکی از مهم ترین آثار مرحوم استاد عباس اقبال آشتیانی است. ایشان یکی از بزرگ ترین مورخان ایران معاصر هستند و به ویژه در دوره قرون وسطی تخصص داشتند.

این کتاب در کنار کتاب مغولان و حکومت ایلخانی در ایران می تواند مکمل بسیار خوبی برای کسانی باشد که می خواهند دوره ایلخانان را بشناسند.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

تاریخ مغول در ایران

برتولد اشپولر که پیش تر کتاب ایران در قرون نخستین اسلامی او را معرفی و توصیه کردیم، یک کتاب فوق العاده مهم نیز در مورد ایلخانان تحت عنوان تاریخ مغول در ایران نوشته است که خوشبختانه به فارسی ترجمه شده است.

این کتاب با وجود اینکه کمی قدیمی است، اما همچنان یکی از بهترین مآخذی است که مخاطبان ایرانی می توانند در مورد ایلخانان و مغولان در ایران بخوانند.

تمرکز نویسنده در این کتاب بر مغولان در ایران است، نه کارنامه ایرانی ها در دوره استیلای مغول. اشپولر در این کتاب به خوبی توضیح می دهد که چگونه قرابت های فرهنگی-زبانی بین مغولان و ترک هایی که پیش از مغولان در ایران ساکن شده بودند، باعث شد تا مغولان در نهایت ترکی زبان شوند.

مطالعه این کتاب و همچنین کتاب های مشابه به ویژه به هم میهنان ترک زبان توصیه می شود؛ چه آن‌هایی که خود را ترک واقعی می دانند و چه افرادی که خود را از غیر ترک هایی که به مرور زبانشان به ترکی تغییر پیدا کرده است قلمداد می کنند.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

تاریخ تیموریان و ترکمانان

دکتر حسین میر جعفری در کتاب تاریخ تیموریان و ترکمانان به بررسی حکومت های تیموریان، قرا قویونلوها و آق قویونلوها پرداخته است. این مقطع از تاریخ ایران از دوره هایی است که خیلی کم در داخل ایران شناخته شده است.

شهرت حکومت تیموریان کاملاً در سایه وحشی گری های تیمور لنگ قرار گرفته است، این در حالی است که جانشینان تیمور از جمله شاهرخ شاهان آبادگر و قابلی بودند.

دو حکومت ترکمان قرا قویونلو و آق قویونلو نیز به طور کامل ناشناخته هستند؛ در حالی که برای شناخت دوره و حکومت صفوی، مطالعه این حکومت ها ضروری است.

اگر شما مثل میلیون ها ایرانی دیگر اطلاعات زیادی در مورد تیموریان و حکومت های ترکمان ندارید، این کتاب گزینه بسیار خوبی برای شروع تحقیق است.

مطالعه این کتاب و همچنین کتاب های مشابه به ویژه به هم میهنان ترک زبان توصیه می شود؛ چه آن‌هایی که خود را ترک واقعی می دانند و چه افرادی که خود را از غیر ترک هایی که به مرور زبانشان به ترکی تغییر پیدا کرده است قلمداد می کنند.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

کتاب‌ های معتبر برای مطالعه تاریخ ایران در قرون جدید

ابتدا توجه داشته باشید که منظور از تاریخ ایران در قرون جدید، تاریخ ایران از برآمدن صفویان تا برآمدن قاجارها است.

این مقطع از تاریخ ایران یکی از مهم‌ ترین دوره‌ ها از نظر تاریخ سیاسی است و بخش اعظم آن مربوط به حاکمیت صفویان می شود.

ایران عصر صفوی

کتاب ایران عصر صفوی نوشته ایرانشناس برجسته انگلیسی راجر سیوری یکی از معروف ترین و پرخواننده ترین کتاب های ترجمه شده در ایران در مورد دوره صفوی است.

این کتاب به جنبه های مختلف دوره صفوی می پردازد و به ویژه دوره حکومت شاه عباس بزرگ را به زیبایی توصیف می کند.

البته مطالعه این کتاب را به تنهایی در مورد دوره صفوی توصیه نمی کنیم چون کمی قدیمی است.

بهتر است این کتاب را در کنار بخش صفویان تاریخ ایران آکسفورد و همچنین تاریخ ایران کمبریج و همچنین بخش صفویان تاریخ جامع ایران مطالعه کنید.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

کتاب‌ های معتبر برای مطالعه تاریخ ایران معاصر

ابتدا توجه داشته باشید که منظور از تاریخ ایران در دوران معاصر، تاریخ ایران از برآمدن قاجاریان تا به امروز است.

این مقطع از تاریخ ایران به دلیل نزدیکی به دوره زندگی خود ما، از اهمیت قابل توهی برخوردار است. مهم ترین رویدادهای این مقطع وقوع دو انقلاب مهم، یعنی انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی می باشد.

ایران در دوره سلطنت قاجار

مرحوم استاد علی اصغر شمیم از مورخان پرآوازه و نامدار ایران در دوران معاصر در این کتاب به زبانی ساده و روان به خوبی جنبه های مختلف تاریخ ایران در دوره قاجار را شرح داده است.

دوره قاجار اغلب به عنوان دوره ای تاریک شناخته می شود. در این دوره ایران بخش های زیادی از خاک خود را از دست داد و از پیشرفت های مدرنیته در غرب عقب ماند. به همین خاطر بسیاری از ایرانیان علاقه زیادی به مطالعه این دوره ندارند.

این در حالی است که تاریک ترین بخش های تاریخ ما مهم ترین درس ها را برای ما دارد و همان بخش ها را باید با دقت بیشتری بخوانیم. از طرفی برای مطالعه تحولات ایران در دوران پهلوی شناخت دوره قاجار ضروری است.

یکی از اشتباهات علاقه مندان به تاریخ دوره پهلوی این است که بدون مطالعه کافی تاریخ ایران در دوره قاجار به سراغ این دوره می روند. این مسئله باعث می شود تا نتوانیم به درستی ارزش اصلاحات انجام شده و پیشرفت های زمان قاجار را درک کنیم.

این کتاب را می توانید از اینجا در داخل سایت به صورت رایگان دریافت کنید.

رضاشاه از تولد تا سلطنت

آقای رضا نیازمند نویسنده کتاب رضاشاه از تولد تا سلطنت اگرچه مورخ حرفه‌ای نبود، اما به خوبی از عهده نوشتن یک کتاب تاریخی جذاب و مستند برآمده است.

نثر کتاب به شکلی است که خوانندگان عادی را هم خسته نمی‌کند. با مطالعه این کتاب متوجه می‌شوید که سرنوشت رضاشاه چقدر شگفت‌انگیز است. کسی که از صفر مطلق به پادشاهی ایران رسید و سرآغاز تحولات اساسی شد.

این سرنوشت حیرت‌ انگیز رضاشاه از تولد تا رسیدن به پادشاهی آدمی را یاد قصه‌ های هزار و یکشب می‌ اندازد. این کتاب یکی از بهترین آثاری است که می‌ توانید در مورد رضاشاه به طور خاص، و از نظر تاریخی به طور کلی بخوانید.

نسخه pdf این کتاب را می توانید رایگان از کانال تلگرام ناگفته های تاریخ از اینجا دریافت کنید.

نگاهی به شاه

کتاب نگاهی به شاه یکی از معروف ترین آثار عباس میلانی، نویسنده در حوزه تاریخ معاصر ایران است که به اعتقاد بسیاری نگاهی به طرفانه به پادشاهی محمدرضا پهلوی دارد.

عباس میلانی خود در دوران پهلوی عضو حزب توده بود و به شدت با بسیاری از سیاست های پهلوی مخالفت داشت، اما بعدها به اعتراف خودش به اشتباه خود پی برد و اذعان کرد که او و بسیاری از معاصرانش از درک دقیق سیاست های شاه عاجز بودند.

این کتاب بنا به دلایلی واضح در داخل ایران اجازه نشر رسمی نیافته است.

معمای هویدا

معمای هویدا یکی دیگر از مهم ترین آثار نوشته شده به دست عباس میلانی است که همانطور که از عنوان کتاب بر می آید تمرکز آن بر زندگی پر فراز و نشیب امیر عباس هویدا، نخست وزیر معروف زمان شاه است.

این کتاب نیز بنا به دلایلی واضح در داخل ایران اجازه نشر رسمی نیافته است.

سقوط بهشت

اندرو اسکات کوپر مورخ نیوزلندی در کتاب سقوط بهشت به آخرین روزهای پادشاهی پهلوی در ایران پرداخته است. تخصص کوپر بیشتر متمرکز بر تاریخ نفت است و در کتاب دیگرش تحت عنوان پادشاهان نفت به طور مفصل تری به تنش های نفتی بین شاه و غرب در دهه پنجاه خورشیدی پرداخته است.

کوپر در این کتاب با اتکا به اسناد طبقه بندی نشده خارجی و به ویژه آمریکایی، نقش عوامل خارجی در سقوط پهلوی را برجسته کرده است.

از نظر او (و البته بسیاری از دیگر مورخان) سقوط حکومت شاه بدون خیانت جیمی کارتر رئیس جمهور آمریکا به او میسر نمی شد.

بسیاری از مخالفان پهلوی معتقدند که این کتاب یکجانبه و به طرفداری از شاه نوشته شده است اما کوپر در جاهای مختلف کتاب به اشتباهات شاه هم اشاره کرده است و هیچ ابایی از نقد شاه ندارد.

این کتاب بنا به دلایلی واضح در داخل ایران اجازه نشر رسمی نیافته است.